तुम्ही देव पाहिलाय का ?

 

 

 

स्वामी विवेकानंदांच्या swami vivekanand वडिलांचे निधन झाले तेव्हा संपूर्ण कुटुंब आर्थिक संकटात सापडले होते. दोन दिवस त्यांना नीट जेवणही मिळाले नाही. त्यांचा विश्वास होता की देव किंवा सर्वोच्च ऊर्जा असे काहीही नाही. ते रामकृष्णाकडे गेले आणि त्याने आपल्या कुटुंबासाठी प्रार्थना करण्याची विनंती केली, परंतु रामकृष्णाने नकार दिला आणि त्याला देवी कालीसमोर स्वतः प्रार्थना करण्यास सांगितले. पण त्यांना पैसा आणि संपत्ती मागता आली नाही म्हणून त्याने एकांत आणि विवेकासाठी प्रार्थना केली. त्या दिवशी त्यांना ज्ञानाचा अनुभव आला. मग त्यांचा रामकृष्णावर खरोखर विश्वास होता आणि त्यांनी त्यांना आपले गुरू म्हणून स्वीकारले. परमहंसांना समजले होते की, हाच आपला शिष्य ज्याच्या प्रतीक्षेत आपण आहोत. गुरूंनी नरेंद्रला  सांगितले. तुला ईश्वर प्राप्तीसाठी नाही तर समज कळण्यासाठी काम करायचे आहे. यानंतर तुला या समाजासाठी व आपल्या जनतेसाठी कार्य करायचे आहे. परमहंसांचा आदेश मानून त्यांनी धर्म जागृतीचे कार्य केले. रामकृष्ण  परमहंसांनी आपले सर्व ज्ञान विवेकानंदांना दिले आणि त्यांना सांगितले की शेवटी, तो दिवस आला आहे ज्यासाठी तुमचा जन्म झाला. रामकृष्णांनी त्यांना सांगितले की, आता जाऊन आमच्या वेदांचे ज्ञान आणि देशातील तरुणांना हिंदू धर्माचे महत्त्व समजावून सांग.

 

 

विवेकानंदांचे swami vivekanand शिक्षणविषयक विचार खूप महत्वपूर्ण व दिशादर्शक आहेत. स्वामी विवेकानंद यांचा त्यावेळच्या मेकाॅलेप्रणीत इंग्रजी शिक्षण पद्धतीला विरोध होता. कारण या शिक्षणाचा उद्देश फक्त नोकर वर्गाची संख्या वाढविणे हा होता. त्यांना असे शिक्षण हवे होते जेणेकरून मुलाचा सर्वांगीण विकास होऊ शकेल. मुलांच्या शिक्षणाचे उद्दीष्ट त्याला आत्मनिर्भर बनविणे आणि त्याच्या पायावर उभे करणे हे असावे असे त्यांचे मत होते. स्वामी विवेकानंद यांनी प्रचलित शिक्षणाला 'निषिद्ध शिक्षण' असे संबोधले होते आणि म्हटले की, "तुम्ही अशा व्यक्तीचा विचार करता ज्याने काही परीक्षा उत्तीर्ण केल्या आहेत आणि तो चांगले भाषण देऊ शकतो, परंतु वास्तविकता अशी आहे की शिक्षण हा सर्वसामान्यांसाठी संघर्ष आहे. कोणी तयारी करीत नाही, कोणी चरित्र निर्माण करीत नाही, समाजसेवेची भावना कोणामध्ये विकसित होत नाही आणि जो सिंहासारखा धैर्य जोपासू शकत नाही, अशा शिक्षणाचा काय फायदा ?" अशी शिक्षणासाठी त्यांची तळमळ होती. त्यांच्या मते, शिक्षणाद्वारे धर्मनिरपेक्ष आणि इतर जागतिक जीवनाची तयारी झाली पाहिजे. स्वामी विवेकानंद म्हणायचे धार्मिक शिक्षण पुस्तकांऐवजी प्रत्यक्ष आचरण आणि कर्मातून दिले पाहिजे. लौकिक व इतर जगातील विषयांना अभ्यासक्रमात स्थान दिले पाहिजे. त्यामुळे वैश्विक पातळीवर शिक्षणाचा संबंध जोडला जाईल. शिक्षक आणि विद्यार्थ्यांचे नाते शक्य तितके जवळचे असावे. शिक्षणाच्या प्रसिद्धीस प्रोत्साहन दिले पाहिजे आणि सामान्य लोकांमध्ये ते पसरले पाहिजे. देशाच्या आर्थिक प्रगतीसाठी तांत्रिक शिक्षणाची व्यवस्था केली पाहिजे. मानवी व राष्ट्रीय शिक्षण कुटुंबातून सुरू झाले पाहिजे. अशी शिक्षणाविषयी त्यांची भूमिका होती.  आताची आपली शिक्षण पद्धती मात्र, इंग्रजी झाली आहे. भारतीय संस्कृती आपली परंपरा यांची  आपल्याच लोकांना लाज वाटू लागली आहे.