यूएस-चीन शत्रुत्वामुळे इंडो-पॅसिफिक शस्त्रास्त्र शर्यत: नौदल प्रमुख

Indo-Pacific arms race : इंडो-पॅसिफिक प्रदेशात अमेरिका आणि चीन यांच्यातील "मॅरेथॉन" शत्रुत्वाचा साक्षीदार आहे, ज्यामुळे या प्रदेशात नौदल शस्त्रास्त्रांची शर्यत सुरू झाली आहे. हेच कारण आहे की बीजिंगने गेल्या दशकात आपल्या नौदलाच्या ताफ्यात 148 युद्धनौका समाविष्ट करून आपली नौदल क्षमता वाढवली आहे, जी भारतीय नौदलाच्या सामर्थ्याइतकी आहे, असे नौदलाचे प्रमुख अॅडमिरल आर हरी कुमार म्हणाले.

 

विवेकानंद इंटरनॅशनल फाऊंडेशन येथे झालेल्या व्याख्यानात नौदल प्रमुखांनी हे मत व्यक्त केले. ते म्हणाले की, अमेरिका आणि चीन यांच्यात दीर्घ मॅरेथॉन होणार आहे. पश्चिम आणि चीन यांच्यातील शस्त्रास्त्रांची शर्यत मित्र राष्ट्रे आणि केंद्रीय शक्ती यांच्यातील जागतिक युद्धाच्या युगाशी समांतर आहे. उदाहरणार्थ, चीनने गेल्या 10 वर्षांत 148 युद्धनौका सामील केल्या आहेत, ज्या कदाचित संपूर्ण (Indo-Pacific arms race) भारतीय नौदलाच्या बरोबरीने असतील आणि ही प्रक्रिया अजूनही सुरू आहे. या शत्रुत्वामुळे प्रदेशात अनेक ठिकाणी संघर्षाची परिस्थिती निर्माण झाली आहे, ज्यामध्ये अनेक बाह्य शक्तींनाही सहभागी व्हायचे आहे.

 

"मेड इन इंडिया" अंतर्गत देशातील पहिली विमानवाहू (Indo-Pacific arms race) युद्धनौका INS विक्रांत बांधण्यात देशाच्या महत्त्वपूर्ण कामगिरीवरही त्यांनी प्रकाश टाकला. या विमानवाहू नौकेच्या निर्मितीमध्ये स्टीलसह स्वदेशी घटकांचा वापर केला गेला आहे. संरक्षण संशोधन आणि विकास संस्था (DRDO) आणि स्थानिक पोलाद कंपन्यांनी यामध्ये मोलाचे योगदान दिले आहे. नौदलासाठी 43 युद्धनौका आणि पाणबुड्यांपैकी 41 भारतात बांधल्या जात आहेत, असे त्यांनी सांगितले.

 

तीन सेवांच्या आधुनिकीकरणावर चर्चा करताना, नौदल प्रमुख म्हणाले की, (Indo-Pacific arms race) सशस्त्र दलांनी भविष्यासाठी "पुनर्रचना आणि पुनर्रचना" च्या मार्गावर स्वत: ला सेट केले आहे. त्यांनी लष्करी व्यवहार विभागाची स्थापना, संरक्षण दलाच्या प्रमुखांची नियुक्ती, अग्निपथ भरती योजना आणि थिएटर कमांडचा उपक्रम या तिन्ही सेवांमध्ये समन्वय सुनिश्चित करण्यासाठी योग्य दिशेने पावले उचलण्याचे वर्णन केले. अशा संघटनात्मक प्रणालीवर आपल्याला वेगाने वाटचाल करणे आवश्यक आहे.

 

भारताच्या सागरी स्वरूपावर, नौदल प्रमुख म्हणाले की, देशाचा सागरी भूदृश्य आता आपला एकूण दृष्टीकोन आकार घेत आहे आणि कदाचित त्याला योग्य मान्यता मिळत आहे. सागरी सुरक्षा आणि (Indo-Pacific arms race) भारताची समृद्धी कदाचित राजकारण, धोरणकर्ते आणि लोकांसमोर अधिक स्पष्ट होत आहे. सागरी भारत सध्या वाढत आहे आणि या उंच पाण्यातून जोमाने प्रवास करण्याची संधी साधणे ही काळाची गरज आहे, असे त्यांनी सांगितले.