शंभूराजांच्या येसूबाईला तुम्ही ओळखता का ?

Who was Rani Yesubai विकी कौशल आणि रश्मिका मंदान्ना यांचा बहुप्रतिक्षित ऐतिहासिक काळातील चित्रपट 'छवा' १४ फेब्रुवारी रोजी थिएटरमध्ये दाखल होणार आहे. या चित्रपटात विकी कौशलने छत्रपती संभाजीराजे भोसले यांची भूमिका साकारली आहे तर रश्मिका मंदान्ना यांनी त्यांच्या पत्नी महाराणी येसूबाई भोसले यांची भूमिका साकारली आहे. महाराणी येसूबाईची भूमिका साकारताना रश्मिकाला खूप अभिमानास्पद वाटले. ती म्हणाली की ही भूमिका साकारल्यानंतर ती आनंदाने निवृत्त होऊ शकते कारण ती एक महान आणि धाडसी व्यक्तिमत्व होती आणि तिची भूमिका साकारणे माझ्यासाठी अभिमानाची गोष्ट आहे. तर मग जाणून घेऊया की महाराणी येसूबाई कोण होत्या ज्यांनी आपल्या पतीच्या मृत्यूनंतर आपल्या राजनैतिक समजुतीने मुघल आणि ब्रिटिशांना पराभूत केले.

 

 

महाराणी येसूबाई साहेब या छत्रपती संभाजीराजे भोसले यांच्या पत्नी आणि मराठा साम्राज्याचे संस्थापक छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या सून होत्या. त्यांचे कौटुंबिक नाव शिर्के आणि पहिले नाव राजू होते. येसूबाई शिर्के ही छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या काळात मराठा सरदार पिलाजीराव शिर्के यांची कन्या होती. Who was Rani Yesubai छत्रपती संभाजी महाराजांच्या मृत्युनंतर राणी येसूबाईंनी दाखवलेली राजनयिकता कौतुकास्पद आहे. महाराणी येसूबाई साहेब एक कर्तव्यदक्ष आणि राजकीयदृष्ट्या कुशल महिला होत्या. १६८० ते १७३० या कठीण काळात स्वराज्यात ज्यांनी खूप महत्त्वाचे योगदान दिले. त्याच्या मुत्सद्दीपणामुळे, मुघल सम्राट औरंगजेब कधीही मराठा साम्राज्य जिंकू शकला नाही.

 

शिवाजी महाराजांचा विश्वास जिंकला: त्यांच्या राजनैतिक समजुतीने आणि दृढ निश्चयामुळे त्यांनी लवकरच त्यांचे सासरे शिवाजी महाराजांचा विश्वास जिंकला. Who was Rani Yesubai त्यांचे पती छत्रपती संभाजीराजे भोसले यांच्या कारकिर्दीत (१६८१-१६८९) मुघल सम्राट औरंगजेबाने ६ लाखांहून अधिक सैन्यासह नवोदित मराठा साम्राज्यावर आक्रमण केले. त्याला संपूर्ण दक्षिण भारत जिंकायचा होता. या काळातही येसूबाईंनी छत्रपती संभाजींना शासन आणि लष्करी योजनांबाबत खूप महत्त्वाचा सल्ला दिला.

 

पती जिवंत असतानाही विधवा झाली: येसूबाईंना तिचा पती जिवंत असतानाही काही दिवस विधवा असल्याचे भासवावे लागले. आग्रा सोडल्यानंतर, शिवछत्रपतींनी लहान संभाजीला लपवले आणि राजकुमार संभाजी राजे मरण पावल्याची अफवा पसरवली. Who was Rani Yesubai  म्हणून, संभाजी महाराज सुरक्षितपणे आपल्या राज्यात परत येईपर्यंत तिला विधवा म्हणून राहावे लागले.

 

स्वतःच्या भावाविरुद्धही लढले: येसूबाईंच्या इतिहासातील आणखी एक मनोरंजक पैलू म्हणजे जेव्हा संभाजीकडून 'जंगीर' हवे होते तेव्हा तिने तिचा भाऊ गणोजी शिर्केविरुद्ध लढले. संभाजी आणि येसूबाई आयुष्यभराचे सोबती राहिले, त्यांना भवानीबाई आणि शहाजी (शाहू) ही दोन मुले झाली. Who was Rani Yesubai संभाजी महाराजांच्या क्रूर हत्येनंतर, येसूबाईंनी मराठा साम्राज्याचे नेतृत्व करण्याची जबाबदारी स्वीकारली. तिने इंग्रजांविरुद्ध अनेक युद्धे लढली आणि जिंकली. तिने तिच्या पतीच्या मृत्यूच्या दुःखाकडे दुर्लक्ष करून तिच्या कर्तव्याला सर्वांपेक्षा जास्त महत्त्व दिले. १६८९ मध्ये, छत्रपती संभाजी महाराजांना मुघलांनी कैद केले. येसूबाईंना दररोज संभाजी महाराजांवर होणाऱ्या अत्याचारांच्या बातम्या येत असत. पण असे असूनही, त्यांनी स्वतःची काळजी घेतली आणि स्वराज्याचे रक्षण करण्यासाठी आपले दुःखही बाजूला ठेवले. मराठ्यांचे मनोबल कमकुवत होऊ नये याची त्याने काळजी घेतली. अखेर ११ मार्च १६८९ रोजी औरंगजेबाने संभाजी महाराजांची निर्घृण हत्या केली.

 

४ जुलै, शौर्य दिवस: महाराणी येसूबाई २७ वर्षांनी ४ जुलै १७१९ रोजी मुघल कैदेतून मुक्त झाल्या आणि सटाया येथे पोहोचल्या. येसूबाईंच्या आगमनाच्या स्मरणार्थ हा दिवस शौर्य दिवस म्हणून साजरा केला जातो. त्याने आपल्या आयुष्यातील २७ वर्षे मुघलांच्या कैदेत घालवली. Who was Rani Yesubai या काळात त्यांना अनेक अडचणींना तोंड द्यावे लागले आणि त्या सर्वांचा त्यांनी धैर्याने सामना केला. १७१९ च्या सुमारास, ती दिल्लीहून दक्षिणेकडे परतली.

 

वाराणसीचा तह: तिने स्वराज्याचे सातारा आणि कोल्हापूर या दोन भागात विभाजन झालेले पाहिले आणि या विभाजनाचा फायदा घेऊन परकीय शक्ती त्यांच्यावर कसे राज्य करत होत्या हे तिने प्रत्यक्ष पाहिले. Who was Rani Yesubai म्हणून, त्याने १७३० च्या सुमारास वाराणसीच्या तहावर स्वाक्षरी केली. हा तह संभाजी राजे आणि शाहू महाराज यांच्यात झाला.

 

येसूबाईंचा मृत्यू: राणी येसूबाई यांचे १७३० मध्ये निधन झाले. छत्रपती संभाजी महाराजांची राणी येसूबाई १६६९ मध्ये लग्न झाल्यापासून ते १७३० च्या सुमारास त्यांच्या मृत्यूपर्यंत मराठा इतिहासातील एका अशांत काळात जगल्या. १६७४ मध्ये रायगडावर शिवाजी राजांचा राज्याभिषेक, १६८१ ते १७०७ पर्यंत मुघलांविरुद्धचे महत्त्वाचे युद्ध, १७१९ मध्ये मराठा सैन्याचे दिल्लीकडे कूच आणि बाळाजी विश्वनाथ आणि बाजीराव यांच्यासह तिचा मुलगा शाहू यांचे राज्य येसूबाईंनी पाहिले. Who was Rani Yesubai सातारा शहराजवळील माहुली गावात छत्रपती संभाजी राजे यांच्या पत्नी महाराणी येसूबाई यांच्या समाधीचे पुरावे सापडले आहेत. यावरून असे दिसून येते की या ठिकाणी एक दगडी वृंदावन आणि घुमट होते.